(бүгінгі күннің мәселелері, ел жаңалықтары, ел ішінде өткізілген шаралар, деректер, хабарлар, видеокөріністер және т.б.)


ОЙЛАНАТЫН КҮН ТУДЫ!

                                                                                                                           

ашсақ та, дәлелін осы кітаптан табамыз. Демек, Құран – Аллаһтың сөзі».
(Джоли Самсон, гинекология профессоры)

     
    «Ойбай! Естідің бе? Пәленшенің баласы ваххабит болыпты. Сақал қойған.Тобықтан жоғары шалбар киіп, әке – шешесіне: «Сендер кәпірсіңдер!», - дейтін көрінеді! Масқарааа!». 

     Бүгінгі күні төркіні осындай, немесе осыған ұқсас әңгімелерді еліміздің біраз жерінде естіу ғажап емес. Одан қалды, қай қаланың мешітіне барсаң да, иектеріне екі тал қыл өссе де сақал санап, өзге жұрттан оқшауланып, көбінесе сырттан келген адамдардың ортасында, оларға еміне қарап, ауыздарынан шыққан әрбір сөзін қалт жібермей қағып алып тұрған өз халқымыздың өрімдей жап –жас жігіттерін көресің.
   Осындай жағдайларды көре тұра, жоғарыда келтірілген сөздерді  ести тұра: «Әй, бұл қалай? Неге, нендей себеппен біздің жастарымыз ата - бабамыз ұстанып келген Мұхаммад Пайғамбарымыз (оған Аллаһ-тың игілігі мен сәлемі болсын) көрсеткен Аллаһтың Тура Жолынан тайып, басқаларға еріп кетті? Бұған кім кінәлі?», - деген сұраққа жауап іздеп көрдіңіз бе? 
   Еліміз тәуелсіздікке қол жеткізгеніне ширек ғасыр болып қалды. Кеңес заманында талайлардың: «Шіркін ата дінімізді қайта жаңғыртып, ешкімнен қорқып - үрікпей намазымызды оқып, Аллаһқа құлшылығымызды еркін жасасақ!», - деп көксеген күні туып, жұртымыз дінге бет бұрды. Сол жылдары еліміздің біраз жерлерінде тіпті еңбектеген балаға дейін ораза ұстап, «Мен үлкенімін!», - дегендер жұма намазына, тарауық намазына қатысып дін жолын ұстануға ежептәуір құлшыныс танытты.
   Бірақ, өкінішке орай, арада үш-төрт жыл өтпей жатып, солардың басым бөлегі, соңғы қырық – елу жылда халқымыздың мінезінде пайда болып, етек жайып кеткен «көрсе қызар», «жел өкпе» сынды қасиеттердің себебімен: «Алтынның қолда барда қадіры жоқ», - деген өз сөзін растап, намаздан да, оразадан да теріс айналып шыға келді.
  Қазіргі кезде, еліміздің барлық мешіттерінде жұма намазына  қатысатын намазхан бауырларымыздың дені жастар екенін өз көзіңізбен көресіз.Баяғы: «Мен үлкенімін!», - деп кеуде соғатындар, жиырма – отыз жас шамасындағы жастардың арасында, ат төбеліндей ғана болып көрінеді.
   Әр уақыттың өз белгісі, өз құндылығы бар. Дәл қәзіргі уақыттың ең басты белгісі мен құндылығы – сана - сезімі оянып, оны жетілдіруді мақсат еткен жастардың басым көбі Ислам дініне бет бұрып, бұл дүниеде адам өмірінің мәні мен мағынасының, рухани байлығының негізі– Ислам дінінде екенін сезініп, Аллаһ Тағаланың адам баласына бұйырған Тура Жолын ұстануға құлшыныс білдіруі.
     Ал, сол жастардың қадірлі да қасиетті мақсатына қолдарын жеткізуіне біз  қандай көмек көрсетіп, қандай қолайлы жағдай жасап отырмыз?
     Дінге ұмтылған жас балаға, от басында дін ілімнің ең болмаса негіздерінен түсінік беріп, Аллаһ Тағала бізге ұстануды бұйрған Тура Жолға жөн сілтер жан жоқ. Өйткені әке - шеше түгіл, кейбір ата – әженің де діннен еш хабары жоқ, Аллаһқа жасар құлшылығы жоқ, діннің не екенін, иманның не екенін өмірде ойлап – білмеген де, білуге тырыспаған да, жәй ғана жан иелері. 
     Мектепте дін сабағы берілмейді. Баланың маңайындағы жақын адамдарының басым көбі де өзінің әке – шешесі мен ата – әжесінің «о жақ - бұ жағы», жалпақ тілмен айтқанда - «әліпті таяқ деп білмейтіндер».
     Міне, осындай ортада өсіп – өнген бала өзінің дінге деген құлшынысына, құштарлығына тірек болып, дұрыс ілім – өнеге берер адамды қайдан табар?
     Өмірде әрқашанда жоқ нәрсенің орнын бар нәрсе толтырып отырар. Білім жоқ жерде надандық, жақсылық  жоқ жерде жамандық жүрер.
     Сондықтан дін ілімін, дін түсінігін ізденіп,білімді, білікті ұстаз таба алмаған жас бала, күндердің күнінде көшеде, ақиқат діннен еш хабары жоқ, анадан естіген, мынадан естіген, діни ешбір негізі жоқ осы заманның жалған «ғалым сымақтарының» шатпағына бой ұрған, қабілеті мен сауаты өзінен анағұрлым төмен уағздаушыға тап болып, соның соңына ілесіп, қас қаққанша уәһһәбит, саләфит, құранит және т.б. адасқандардың ізбасары болып шыға келер.
     Құрметті оқырман, халқымызда: «Атанға туған күн, ботаға да туар», - деген сөз бар. Мүмкін сіздің де соңыңыздан ерген ұрпағыңыз бар шығар? Ертеңгі күні бұл жүрек жарды мәселе сіздің де басыңызға келмесіне кім кепіл?
       Діни надандықтың залалы тек жеткіншек жастарға ғана зиянын тигізумен шектелмейді.
     Осыдан 130 жыл бұрын өз халқының – қазақ халқының – діни надандығы жанын жегідей жеп, жұдырықтай жүрегін ауыртқан жерлесіміз Ыбырай Алтынсарин атамыз «Мұсылманшылықтың тұтқасы» атты кітабында былай деп жазған:
«... Ләкин (бірақ), ислам мәнісін білмек әрбір мұсылманның өз басына парыз әлгі рәуішше, мұсылманшылықтың шартын ел ішінде молдалары біліп, бөтендері білмегенмен, бұл білмегендердің мойнынан парыз түспейді. Парыз түсу түгіл, бұл мұхтаж шарттарды білмеген кісі мұсылман да болмайды. Құдай Тағала өзі сақтасын?!
     Соның үшін бізбен қатар татар, түркі уә ғайри (және басқа) халықтар аят, хадистың мұқтаж керекті бұйрықтарын өз тіліне көшіріп, түсінетін кітаптар шығарып, діннің ғылымын жұрттарына жайды.
     Бірақ біздің қазақ тілінде әркім түсініп оқып, немесе, біреу оқыса тыңдаған қара халық түсініп отыратын бір де кітап жоқ. Сол себептен жалғыз кітап таныған молдалар болмаса, көп қара халық өзінің діні не екенін де кәміл түсінбейді.
     Хатта (мүмкін) көп адам осы қалыпша кәпір болып та жүрген шығар?!
    Мұны көріп біз, фақыр (бишара) Қыпшақ руының Ибраһим   Балғожа - би ұғлы, қарындас халқымыз қазақ жұртына пайда қелтірмек ниетпен, һәм қараңғы туғандарымызды түсінікті тілменен өзінің дінін түсіндіру үшін бұл кітапты жазуға кірістік» (Ы. Алтынсарин. «Мұсылманшылықтың тұтқасы» (Шәриф ул-Ислам). Қазан баспасы, 1884 жыл).
     Дәл кәзіргі заманда қазақ тілінде діни кітаптар да баршылық, пайдалануды білген адам интернеттен де қажетті ақпарат ала алады. Бірақ, сол «жабулы қазан жабулы қалпында» қалып отыр. 
     Үлкендер надандықтың салдарынан, жастары 60 -70 - тен асса да: «Мен, намаз оқымасам да, еш күнә жасамаймын, менің жүрегім таза екені бір Аллаға аян!», - деп, Аллаһтың мұсылманға парыз еткен бұйрықтарын жоққа шығарып, одан сайын ауыр күнәға батып, тіпті діннен шығып кеткенін де білмей жүр (Куфр - сенімсіздік).
     Бұндай кісілер Иман келтірудің мағынасын түсінбейді және түсінуге талпынбайды да. Себебі, олар күнделікті бес уақыт намаз оқымайды, зекет бермейді, ораза ұстамайды, Халал (рұқсат етілген) мен Харамды (тыйым салынған) ажырата алмайды. Ондай адамдар туралы Қасиетті Құранда айтылған: (мағынасы) «Кейбір адамдар айтады: «Аллаһқа және Ахирет Күніне иман келтірдік (сендік)», - деп. Бірақ олар иман келтірмейді. Олар Аллаһты және иман келтіргендерді алдамақ болады. Бірақ олар тек өздерін ғана алдағандарын білмейді»... «Және иман келтіргендерге кездессе: «Біз иман келтірдік!», - дейді де, ал өз шайтандарымен қалғанда, оларға: «Біз сендерменбіз, біз оларды мазақ етеміз», - дейді... Аллаһ оларды қатаң жазалайды, және одан бетер адастырады». («әл-Бәқара» сүресі, 8, 14-15 аяттар).
     Бұндай имансыздықтың негізі тек бойкүйез жалқаулық қана емес, дін ілімінің негіздерінен бейхабарлық, надандық және тазалық     сақтаудың дұрыс жолын білмей, тыйым салынғаннан сақтанбай, ізгі өмір сүру салтын ұстанбағандық. 
     Ислам дінінің негіздерінен, Халал (рұқсат етілген) мен Харамды (тыйым салынған) ажырату және тазалану (дәрет) амалдарынан ілімі жоқ адамның оқыған намаздары мен жасаған басқа да құлшылықтары үшін: «Күмәнсіз, мен Аллаһтан тиесілі сауаб аламын!», - деп сенуі - орынсыз сенім. Мұхаммед Пайғамбарымыз (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын):«...Көп адамдардың жейтіні де Харам, киетіні де Харам, Сөйте тұра қол жайып тілек тілейді. Ондай тілек қалай қабыл болады?», - деген.
     Адам баласының бәріне де, «бұл дүниеге» келгеннен кейін, біреуге ерте, біреуге кеш, «о дүниеге» кетпек бар. Жан алқымға келгенде,  қандай адам болса да, тіпті діннің қас жауының өзі, барар жағында әлде не күтіп тұрғанына толық сенбесе де, бір құдіреттің бар екенін ойлап, өз өмірінің нәтижесін еске алып, және сол құдіреттен сол нәтижеге тиесілі қарымта болар мүмкіншілігін зор қорқыныш – қауыппен күтер. 
     Қол астындағы жұртты өзіне құлшылық жасауға мәжбүрлеп оларға: «Сендердің ең жоғарғы әмірші Құдайларың – мен», - деп жар салған Фараон, теңіз тұңғиығында өмірінің соңғы сәті келгенін түсініп, жан даусымен: (мағынасы) «Сендім Исраил ұлдарының иман келтірген Құдайдан басқа Құдайдың жоқтығына, және мен де иман келтіргендердің қатарындамын», - деді». 
     «Иә, енді ғана! Ал, бұрын сен құлақ аспаған, жамандықты таратушылардан болдың». ( Құран: «Иунус» сүресі, 90-91 аяттар);
    (мағынасы) «Және, сонда олар, біздің құдіретімізді көріп: «Біз бір Аллаһқа иман келтірдік және Оған серік қосудан бас тарттық!», - деді. Бірақ Аллаһтың әмірімен Оның құлдарына көрсеткен Біздің құдретімізді көргеннен кейін ғана келтірген иманның оларға көмегі болмады. Және кәпірлер сол жерде шығын шекті». (Құран: «Ғ’афыр" сүресі, 84-85 аяттар).
    Соңғы кездерде елімізде өмір бойы мұсылманның бес парызының біреуін де орындамай, Аллаһ Тағалаға басқа да құлшылық жасамай жүріп қайтыс болған адамды біз мұсылманға балап, Ислам дінінің рәсімімен жерлеп жүрміз. Ал, Шариғат заңы бойынша жаназа намазын оқудың ең бірінші шарты - жаназаның мұсылман болуы. Ислам дінін ұстанбаған, діннен шыққан (Аллаһқа серік қосқан) және діннен безген (муртад) адамдарға жаназа намазы оқылмайды.
     Бірақ өзінің Ислам дінін ұстанбайтынын, немесе діннен безгендігін жария етпей, мұсылмандар қатарында жүрген адамға басқалардың: «Сен мұсылман емессің!», - деп айтуға құқығы жоқ, өйткені  Мұхаммед Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): «Әс – саләму  ғ‘аләйһим!», - деп сәлем берген кісіге: «Сен мұсылман емессің!», - демеңдер», - деген хадисы бар. Ал, ол адамның жүрегінде иманның бар – жоғы Бір Аллаһ Тағалаға аян. Сондықтан ондай адамның жаназа намазын оқудан ешкім бас тарта алмайды.
     Алайда, жүрегінде иманы және Аллаһ Тағалаға жасаған құлшылығы жоқ адам Аллаһтың алдында мұсылмандар қатарына қосылмай, Аллаһтың қаһарына ұшырағандардан болар.
     Хадистер: 1. Аллаһ Тағала сендердің түрлеріңе, дәулеттеріңе қарамайды. Ол сендердің жүректерің мен амалдарыңа қарайды;
     2. Қайта тірілген күні Аллаһтың құлына оның жасаған амалдары турасында бірінші қойылатын сұрақ – оның намазы жайында. Егер ол намазды көрсетілген тәртібімен оқыса – құпталынып, жақсылыққа кенеледі. Егер намазы толыққанды болмаса - масқара болып, шығынға ұшырайды;
     3. Кім намазды үзбей оқыса, қайта тірілген күні намаз оған Нұр, Дәлел және Құтқарушы болар; ал, намаз оқымаған адамға - Нұр да, Дәлел де, Құтқарушы да болмас, және ол ең жаман жағдайға душар болар;
      4. Екі жүзді (мұнафық) немесе Аллаһтан басқа «құдайға» сыйынып жүрген (мушрик) адам өлсе, ол Тозақтық болып, мәңгілік сонда қалар.

   

     Құрметті оқырман! Өмірдің күнбелікті ағымын, мәні мен мағынасын саралап, жоғарыда айтылған мәселелерге көңіл бөліп, ой толқытар күн туды!

                                                                                                                            Шайжан ұлы Жағыпар қажы.


«РИЯ РӘСІМ КІМГЕ КЕРЕК?»

                                                                                     

        ҚҰРАН (мағынасы): «Оның (Мұхаммәд Пайғамбардың) әмірлерін орындамағандар сақтансын:
өздерінің бүлік пен жан күйзелтер азапқa ұшырауынан».  («ән-Нур» сүресі, 63 аят).

-  Пәленше қайтыс болыпты. Естідіңдер ме? –
- Біз бардық. Мыңға жақын адам  жиналды. Астанадан, Қарағандыдан, Алматыдан, қысқасы, Қазақстанның барлық қалалары мен обылыстарынан  құда – құдағилары, жолдас - жоралары, тамыр – таныстары келіпті. 
– Жақсы болған екен. Біздің де баруымыз керек еді, бірақ  бара алмадық.  ... -  
- Ол кісінің сіздерге де жақындығы бар ма еді ? –   
- Жақындығы болмаса да, әйтеуір көз көрген азамат қой, дұғасында болып қол жәйіп, жұрт көзіне көрінген дұрыс болатын еді. –
     Соңғы жылдары еліміздің қай түпкірінде де біреу қайтыс болса, заманымыздың байланыс жүйесі дамуының арқасында, хабар заматта бүкіл елге тарап, алысты – жақыннан ағайын - туыс, жолдас  – жора, ілік – жекжат қаралы үйді бетке алып жөңкіле бастайды.   
     Үш күн бойы қайтқан кісінің бала – шағасы, жаны ашырлары, өлікті көлденең салып қойып, ағылып келіп жатқандарды қарсы алып, келгендердің әрқайсысына қонақ асын дайындап, олардың жатар орнын қамдап, үйге сыймағандарын орналастыру үшін көрші - көлемге жүгіріп, әуре – сарсаңға түседі. 
     Және келгендердің ішіп - жеуіне міндетті түрде қант - шәй, қаймақ - май, кәмпит - печенье, жеміс - жидек дайындау, бірнеше бас қой  сойып, шара – шара бауырсақ, табақ - табақ ет пісіру керек. 
     Ол аз болса, үздік – создық келіп жатқан кісілердің әрқайсына, күндіз болсын, түн болсын, олар үйге кіре салысымен, дастархан жәйіп, шәй беру, ал ас ішіліп қойылғаннан кейін, алстан келгендерге, не қалған асты жылтып беру, болмаса басқа бір қою тамақ дайындап беру міндеті тағы бар.
    Кемінде үш күн бойы осындай орасан ауыр әуре - сарсаңда есеңгіреп жүрген қайтқан кісінің үй - ішіне жүктелетін кезекті міндет – оны арулап ақ кебінге орап, намаздап, жерлеу, және жиналған қалың жұртқа табақ тартып, неше түрлі сусын дайындап, шәйға жәйған дастарханын сан - алуан жеміс - жидекке толтыру.
    Кісі күтуге жұмсалған осы шығындардың сыртында діни рәсімдерді орындау үшін міндетті түрде жұмсалатын қаражат сомасы тағы бар. Олардың тұрақты түрде белгіленгендері: 
     1. Денені орайтын ахирет, жуындыратын ыдыс, сабын, хош иісті заттар құны;
     2. Мешіттен алатын зембіл мен жуындыратын табыттың тұтыну құны;  
     3. Денені жуындырушыларға берілетін ақы (әдетте, бес адамға);
     4. Жаназа намазында имам болатын мешіт қызметшісіне беретін ақы (имам болған мешіт қызметшісінің дәрежесіне қарай ақысы да  өсетіні сөзсіз);
     5. Қабіршілердің ақысы; 6. Мешіт садақасы; 7. Қабір садақасы;
     8. «Құран аудару» (Құран хатым) садақасы.
     Шамасы жеткендер, бұған қосымша, жаназа намазына тұрғандарға жәйнамаз үлестіріп, намазға тұрмай, жәй қарап тұрғандарға бет орамал немесе, кемінде 200 тенгеден, ақша үлестіреді. Оған қоса, бірлі – жарым, бес - он мың теңгемен бата қылған туыс - туған, жолдас – жораларының әйелдеріне көйлек (мата) үлестіретіндері тағы бар.
     «Қуырдақтың көкесін түйе сойғанда көрерсің!», - дегендей, шығынның көкесі – жаназаны намаздау күні жиналған бүкіл халыққа ас беру мәселесін орындауға кетер.  
     Біріншіден, атаққұмар қазақ, жылқы малын құрбандыққа шалуға рұқсат етілмеген шариғат үкіміне құлақ аспай, союға құны жарты миллион теңгеге жетіп жығылатын жылқы іздейді.
   Екіншіден, жиналған, аз дегенде 150 - 200, ал, орта есеппен алғанда, 500 адамды қайтқан кісінің үйі тұрмақ, кез келген кафе, мейрамхананың өзіне де сыйғызу мүмкіншілігі болмаған соң, бағасының арзан – қымбаттығына қарамай, неғұрлым олардың залы үлкенін таңдайды. Және ондай орын іздегенде, басты мәселе – жаназа намазына тұрып және жерлеу рәсіміне қатысып, Аллаһтың алдындағы парызын және қайтқан кісіге қатысты ағайын - туыстық, дос – жарандық борышын өтеушілерді емес, осы жаназа рәсімдеріне сырттай қарап, жиналған жұртқа «төбе көрсетуге» келгендерді сыйғызу. Себебі, жерлеу рәсіміне қатысып, қабір басына баратындардың саны жиналған бәлен жүз адамның ең болмаса үштен біріне де жетпейді. Қалғандары денені қорымға апаратын көлікке салмай жатып, ас беретін жерге лап қояды. 
     Әрине, қайтқан кісі қарт, не төсек тартқан науқас болып, оны жөнелту рәсімдерін орындауға үй  - ішінің алдын ала жасаған дайындақтары болса және жақын туыс - туғандары мен жақсы сыйласып, араласып  жүрген көршілері бар болса бұл қызметтерді орындау, мүмкін, жеңілдеу болар. 
     Ал, дені сау адамға, жас қыршынға, күтпеген жерден ажал келсе, оның қаралы да азалы бала - шағасына, ата - анасына бұндай ауыр және ешбір мәні мен мағынасы жоқ, қайтқан кісіге ешқандай сауабы да пайдасы да жоқ, артында қалғандарды бел ортасынан қып-қызыл шығынға батыратын, не діни ұғымда, не ата - бабамыздың салт - дәстүрінде жоқ. рия (жұртқа көрсету, мақтаныш үшін жасайтын) рәсім кімге керек?
     Бүгінгі күні, дін қызметкерлерінің көтерген бастамасы бойынша, ата дәстүріміз жәйлі халқымыздың арасында да, ақпарат құралдарында да көп айтылып жүргені екінің біріне аян. Сондықтан ең бірінші: «Қайтқан кісіні жерлеу рәсімін ата - бабаларымыз қалай атқарған екен?», - сұрақ туындайды.
     Осыдан қырық – елу жыл бұрын Қостанай - Торғай өңірінде елді мекендердің тұрғындарының саны, кәзіргілерге қарағанда, анағұрлым аз болса да, кісі қайтқан үйге оның жаны ашырларынан, жақын көршілерінен басқа жұрттан - ауылдың молдасы, ер адамдары, және олардың ішінен де қайтқан кісімен бұрыннан сыйласқан, жақсы араласқандар ғана жиналып, барлық дайындықты шариғат үкіміне сай орындап, денені тезірек жерлеу қамын жасаған. Әдетте, қайтқан кісі сол күні, болмаса, келесі күні жерленген. Қайтқан күні жерленбеген кісінің денесін ауылдың молдасы мен үлкендері оған зиянын тигізер жәндіктерден (тышқан, күзен және т.б.) қорғау мақсатымен түні бойы денені күзеткен. «Жаназаны күзету», - деген ұғым осыдан шыққан.
     Жоғарыда айтылғандардан басқа ешбір адам ол үйге жиналып алып самауырын – самауырын шәй ішіп, табақ – табақ ет жемеген.
     Ал, жаназа намазына тек намазға тұратындар мен жерлеуге қатысатындар ғана жиналған. 
    Ауылдың басқа адамдары хабарды естіген сәтте, не сол күні, не қайтқан кісі жерленгеннен кейін, немесе келесі үш күн ішінде от басына көңіл айтып, бата қылған. Және, сол уақытта да оларға ешкім дастархан жәйіп шәй ішкізіп, табақ тартпаған. 
   Жұртты жинап ас беру рәсімі көбінесе кісі қайтқаннан кейінгі, халық арасында «Үші» және «Жетісі» деп аталып кеткен, үшінші, немесе жетінші күндері жасалған. 
   Ал, енді ғасырлар бойы ата - бабамыз ұстанып келген Ислам дінінің жаназаны аттандыру рәсімдеріне қатысты Ислам дінінің ғалымдарының еңбектеріне және Шариғат үкімдеріне назар аударайық.
    Бұл үшін Ислам дінінің ғұлама ғалымдары Имам Ибн-и Ғ’абидин әд-Димәшкидің Ханафи мәзһәбы фикхының энциклопедиясы «Раддуғл - Мухтар әл әғд – Дурруғл - Мухтар», Имам Раббәнидың «Мәктубәт» және Имам Халид әл-Бағдадидың «Итикәднәмә» кітаптарының негізіндерінде жазылған Хусейн Һилми Ышық Истанбулидың «Там Илмихәл» атты еңбегінің «Жаназа намазы және жерлеу рәсімі» тарауын және бүкіл Ислам әлеміне танымал, «Әһли ус-Суннә уәл-Джәмәғәәт» жұртының (Сунниттардың) Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) хадистерінің негізгі алты жинағының ең бастысы – Имам әл-Бухаридың «Сахих әл-Бухари» кітабына қарайық.
   «Мұхаммад Пайғамбарымыз (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): «Егерде мұсылмандардың біреуінің өлгенін естісеңдер: «Иннәә Ллаһи уә иннәә Иләйһи раджиғ’уун» (Ақиқатында, біз Аллаһтікіміз және Оған қайтып ораламыз) [Бәқара сүресінің 156 аятының мағынасы], - дегеннен кейін: «Уә, Жаратқан Ием! Оны иман келтіргендердің қатарына алып, оған Өз мейіріміңді нәсіп ет?! Оның үй - ішіне жақсылық бер?! Біздің және оның күнәләрін кешір?!», - деп дұға қылыңдар», - деген.    (Ибн-и Ғ’асакир).
     «Өлген адам туралы хабар естіген ер адамдар (ер адамдар бол-маса, әйелдер) жаназаны (қайтқан кісіні) жуындырып, кебіндеп, жаназа намазын оқып, шариғат бойынша жерлеуге міндетті. (Парыз). 
    «Парыз – (араб тілінде – Фард). Шариғатта – мұсылман адамның дін үкімдеріне сәйкес жасайтын және ұстанатын ізгілік пен құлшылық амалдары және мінез – құлқы.
    Фард ул - Ғ’айн – орындауы әрбір мұсылманның жеке басына мін-деттелен парыз (намаз, ораза, дәулеті Шариғат бойынша межелі деңгейге жеткен адамның зекет беруі, құран оқылып жатқанда басқа барлық амалды тоқтату, т.б.).
   Фард ул - Кифәийә – орындауы жалпы жамағатқа міндеттелген парыз (Шариғат үкімдерін біліу, Шариғат үкімдерін білмейтіндерге үйрету, Құранды жатқа білу, қайтыс болған кісінің қабірін қазып, намаздау, жерлеу, берген сәлемге жауап қайтару және т.б.). Яғни, бұл парызды бірнеше мұсылман орындаса, қалғандарының да мойнынан бұл парыз түседі, ал, ешкім орындамаса – сол  жамағаттың (елді мекеннің) барлық мұсылмандары күнәлі болады.
   Бұл парызды орындау міндет екенін біле тұра орындамаған адам үлкен күнәға батады, ал оның парыз екеніне сенбеген адам – діннен безген (муртад), немесе діннен шыққан (кәфир) болады».    (Хусейн Һилми Ышық Истанбули «Там Илмихәл» кітабынан)  
     Сонда: «Жаназаны шығарып салайық, дұғасына қол жәйіп сауап алайық», - деп жиналғандарды былай қойғанда, алыстан ат арытып, «Ой бауырым!»-дап, қабырғасы қайысып, шын аза тұтып келген қайтқан кісінің туыс - туғандары, ілік - жекжат, құда - құдандалдары, жаназа намазына тұрмаса, Аллаһтан сауап алмақ түгіл, ауыр күнә арқалап, немесе жаназа намазына тұру парыз екеніне сенбеген болса, тіпті діннен шығып, кәпір болар?! 
     ХАДИС: Мұхаммад Пайғамбар (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): «Кісі Иманын жоғалтқанын білмей де қалатын сондай бір заман туады. Ал, негізінде, Иман оны шешілген көйлектей оп – оңай тастап кетер», - деген.  (Дәйләми)
      Аллаһ Тағала бізді ондайдан сақтасын?!
     «Ер адамдар бар жерде әйелдер жаназа намазына қатыспайды. Хәнәфи мәзһәбінің ғалымдары әйелдердің жаназа намазына қатысуы – Харамға (тыйым салынғанға) жақын (тәхримән мәкруһ) амал деп есептейді». Тек, еркектер болмай қалған жағдайда ғана, жаназа намазын әйелдерге оқуға рұқсат етілген». (Хусейн Һилми Ышық Истанбули «Там Илмихәл» кітабынан).
     ХАДИСТЕР: 1. Умму Ғ’атыйәдан: «Мәдинаға көшіп келгеннен кейін Аллаһтың Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) бізді, Мәдина қаласының әйелдерін, бір үйге жинап, бізге Хазрет Ғ’умар бин Хаттабты жіберді. Ол: «Аллаһтың Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) мені сендерге өзінің уәкілі ретінде жіберді. (Сендерге ескертемін): «Ол әйелдерге жаназаға қатысуға тыйым салды!», - деді».   (Табәрини).
     2. Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) көрнекті үзеңгілестерінің бірі, Әнәстан (оған Аллаһ разы болсын). Ол: «Бірде біз Аллаһтың Елшісімен (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) біреудің жаназасына бардық. Аллаһтың Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) жиналып қалған әйелдерді көріп: «Жаназаны (қайтқан кісіні) сендер апарасыңдар ма?», - деді. Олар: «Жоқ», - деді. Аллаһтың Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): «Онда, үйлеріңе қайтыңдар, мұнда сендерге ешқандай сауап жоқ!», - деді».   (Әбу Йәғлә).
     3. Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) көрнекті үзеңгілестерінің бірі, Әбу Һурайрадан (оған Аллаһ разы болсын). Ол: «Аллаһтың Елшісі (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): «Кімде-кім бір мұсылманның жаназасына иманымен және (Аллаһтан) сауап алу үмітімен барып, жаназа намазына және оны жерлеу рәсіміне қатысса, шындығында ол, әрқайсысы Ухуд тауындай, екі қирағат сауап алып қайтады. Ал, жаназа намазына қатысып, оны жерлеуден бұрын қайтса, ол бір қирағат сауаппен оралады», - деген».   («Сахих әл-Бухари).
     4. «Мұхаммад Пайғамбар (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): «Егерде қайтқан мұсылман адамның жаназа намазына Аллаһқа серік қоспайтын қырық адам қатысса, оған олардың ба-ғыштаған тілектерін Аллаһ Тағала қабыл алады», - деген.  (Муслим).
     5. Мұхаммад Пайғамбарымыз (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): «Жаназаны 40 қадам көтерген адамның 40 ауыр күнәсі кешіріледі», - деген. («Тарбиғ тәртібі»).  (Ибн-и Ғ’асакир).
     6. Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) көрнекті үзеңгілестерінің бірі, Әмир бин әл-Ғ’асс (оған Аллаһ разы болсын), өлер шағында достарына: «Мені көмгеннен кейін, мен көріме үйреніп, Аллаһтың жіберген періштелеріне берер жауабымды есіме түсіру үшін, сендер бір түйені сойып, етін үлестіріп болатындай уақыт менің жанымда болыңдар», - деген.   (Муслим).  
     7. «Мұхаммад Пайғамбар (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): «Сендердің жамағаттарыңнан біреу өліп, оны жерлегеннен кейін, біреуің қабірдің бас жағында тұрып, айтсын: «Уә, бәленшенің ұлы (қызы) бәленше!...». Өйткені қайтқан кісі жалынып жатады: «Аллаһ жарлықасын, есіме салшы?!», - деп, бірақ, сендер оны естімейсіңдер. (Оның) есіне салатын адам: «Аллаһ жалғыз. Мұхаммад – Оның Құлы және Елшісі. Жаратқан Иең – Аллаһ, дінің – Ислам, кітабың - Құран ...», - деп айтсын. Сонда періштелер (Мункәр мен Нәкир) «Талқынды» (еске салуды) естіп: «(Берер)  жауабын (оның) есіне салғаннан кейін, оның жанында болудың (жауапқа тартудың) еш қажеті жоқ, біз кетейік», - дейді», - деген».   (Ибн-и Ғ’асакир)
     8. Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) көрнекті үзеңгілестерінің бірі, Әнәстан (оған Аллаһ разы болсын). Ол: «Бұл дүниеде қайтқан кісінің үйіне жиналып ас ішкеннен жиіркенішті еш нәрсе жоқ!», -  деген.   («Сахих әл-Бухари»)
           Бұл хадистердің тағылымы:
     1. Мұсылмандардың біреуінің өлгенін естіген адам: «Иннәә Ллаһи уә иннәә Иләйһи раджиғ’уун» (Ақиқатында, біз Аллаһтікіміз және Оған қайтып ораламыз), - деп айту (өз тілінде де айтуға рұқсат етілген) – Сүннет.
     «Суннә - (араб тілінде – әдет, үлгі) – Мұхаммад Пайғамбардың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) өмірінен бүкіл мұсылмандардың және әрбір мұсылманның өмір бойы басты үлгі қылып ұстанатын бізге жеткен хабарлар. Суннә - Ислам құқығының (Фикх) Құраннан кейінгі екінші қайнар көзі. 
     Суннә Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) жасаған амалдарынан (Фиғл), оның айтқан сөздерінен (Қаул) және сөзсіз (үнсіз) құптағандарынан (Тақрир) тұрады».  (Уикипедия)
     Сунниттар (Әһли ус-Суннә уәл-Джәмәғат қауымы) үшін Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) Суннәсін ұстану – олардың бүкіл өмірінің мәні. 
     2. Қайтқан адамның от басына көңіл айтуға барған адамдар, көңіл айтқаннан кейін, оның көмегі қажет болмаса, ол үйде отырып алмай, кейін қайтқаны дұрыс. Және келесі күндерде де көңіл айтуға рұқсат етілген – Шариғат үкімі.
     «Шариғат – (араб тілінде – жол, амал түрі) – мұсылман адамның сенімінің (иманының) негізін нақтылап, оның діни және рухани құндылықтарын айқындайтын үкімдер жинағы. 
     Шариғат үкімдері Құран мен Мұхаммад Пайғамбардың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) Суннәсінің негіздерімен бекітілген және олар мұсылмандардың күнбелікті өмірінің ұстанымын пайымдайтын қайнар бұлақ көзі. 
    3. Жаназа намазына тек намазға және жерлеу рәсіміне қатысатындар ғана жиналады. Намазға қатыспай, жәй қарап тұрған адам ауыр күнә табады, немесе, намазға қатысуды парыз деп білмесе, ол діннен шығады  – Шариғат үкімі.
     4. Жаназа намазы мен жерлеу рәсіміне қатысу – сол елді мекеннің (қаланың, ауылдың) мұсылмандары үшін жалпы парыз - «фард ул-Кифәийә» - болғанымен, намаздау рәсімі кезінде сол рәсімге жиналған мұсылмандар үшін жеке парыз – «фард ул-Ғ’айн» болады.  
     5. Ер адамдар бар жерде, әйел адамдар жаназаға қатыспайды – тәхримән мәкруһ («Харам»-ға, тыйым салынғанға, жақын) – Сүннет;
     6. Қайтқан мұсылман адамның жаназа намазына Аллаһқа серік қоспайтын, кемінде қырық адам қатысу - Сүннет;
     7. Жаназаны қабірге дейін көтеріп апару – «фард ул – Кифәийә» (жалпы парыз). Бұл да құлшылыққа жатады және қайтқан кісіге құрмет – Ислам ғалымдарының шешімі;
     8. Қайтқан кісіні жерлегеннен кейін, бір құранды шала – пұла оқи сала тұра жүгірмей, оның қасында біраз уақыт болып, оған Аллаһ Тағаладан рақым және мейірім тілеп, періштелердің қояр сұрақтарына дұрыс жауап қайтаруын тілеп дұға оқып, біраз уақыт болу – Сүннет [сахабалардың (Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын)  үзеңгілестерінің) ұстанымы];
     9. Қайтқан кісіні жерлеп, оның қабірінің қасында біраз уақыт болғаннан кейін, жамағаттың біреуі қабірдің бас жағында тұрып, «Талқын» (еске салу) айту -  Сүннет. 
     10. Қайтқан кісіні жерлеп келгеннен кейін, оның үйіне жиналып ас ішу дұрыс емес – Сүннет [сахабалардың (Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын)  үзеңгілесте-рінің) ұстанымы];
     11. Ханафи мәзһәбында үй жылқысының еті мен сүтін пайдалану – «Тәнзиһән мәкруһ» (Аллаһ Тағала мен Оның Елшісіне ұнамайтын, еш сауабы жоқ амал). Сондықтан сауабын қайтқан адамға бағыштаған садақаның (сойған малдың) сауабы болмаса, жылқы союдың ешбір мәні жоқ – Ислам Шариғатының негізі бойынша;
     12. Сауабын қайтқан адамға бағыштап садақа ретінде сойылған малдың етін жұрт жинап қонақ асы ретінде бергеннен көрі, тұрмыс  жағдайы нашар адамдарға, жетім – жесірге, кедей – кепшікке таратудың сауабы мол. Себебі, Исламда садақа - кедейлердің үлесі -  Сүннет [сахабалардың (Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын)  үзеңгілестерінің) ұстанымы];.
      Құрметті бауырлар! «Тоқсан сөздің тобықтай түйіні бар», - дегендей, дәл бүгінгі күні біз жасап жүрген жаназа рәсімдері не ата – бабамыздың салт – дәстүріне, не Ислам дінінің Шариғи үкімдеріне «үш қайнаса да сорпасы» қосылмайтын жат және тұрпайы әрекет екені бәріңізге аян. Бірақ, өкінішке орай, бұл жөнсіздіктің пайда болуының ең басты себебі – халқымыздың діни надандығы екенін біз осы уақытқа дейін мойындамай келеміз. 
     Сол надандықтың кесірінен, жасап жүрген амалдарымыздың  қателігін білсек те, оларды қалай түзетудің дұрыс жолын таба алмай, біреулеріміз: «Еттен кейін сорпа бермеңдер!», - деп заң айтса, басқа біреулер: «Еттен кейін шәй бермеңдер!», - деп өзеурейді. Ақырында кімді тыңдап, не істерін білмеген бейбақтар: «Біздің басқалардан неміз кем? Осы жаңалықтардың бәрі аққұла бізге міндет бола қалған екен! Ертең жұрт не дейді?! », - деп, «Соқыр көргенінен жазбастың (қайтпастың)» кейпінен таймай, өлгенді сауаптан мақұрым етіп, тіріні белшесінен күнәға батырып жүрміз. 
     Өйткені, біз барлық діни рәсімдерді Бір Аллаһтың ризашылығы үшін емес, жұрттың өсегіне ілінуден қорқып, жұртқа жағыну үшін жасауды ұстанатын халық болдық! 
     Өйткені бізге бұл дүниенің арзан да азғын мансабына қол жеткізу үрдісінде бір-бірімізден асып түсуді мақсат еткен, бір-біріміздің жетістігімізді көре алмайтын, бір-біріміздің жақсылығымызды жасырып, жамандығымызды асыруға дайын тұратын алакөз халыққа айналу қауыпы туып отыр!
     Өйткені, надандықтың кесірінен, Аллаһтың бізге бұйырған парыздарын орындаудан бас тартып, тірімізде иманымыздан айрылып, өлгенде Аллаһтың алдына сауап - ізгіліктен жұрдай болып, тау-тау жамандық пен күнә арқалап баратын жұрттың сыңайн танытып жүрміз!
     Құрметті халқым! Бас қосқан жерде дау – дамайдан, айтыс – тартыстан мезі болған талайлардың: «Біздің «бас - басымызға түйе айдатып қойғанша», еліміздің дін басылары неге осы рәсімдерді тәртіпке келтірмейді, неге халыққа шариғат үкімдерін жеткізіп, дұрыс жолға салмайды?!», - деген шын жүректен ашына қойып жүрген сауалдарын естігеннен кейін, Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): «Жақсы хабарды (Құран аяттары, хадистер, Ислам ілімі) біліп, басқаларға жеткізбеген кісі Ахиретте отпен ауыздықталады!», - деген хадисын жадымда сақтай отырып, сіздерге Ислам дінінің жерлеу рәсімі жөнінде үкімдерінің шамалы бір бөлімін жеткізіп отырмын. 

Бұл хабарды жеткізу – маған парыз, ал ұстану – осы хабар жеткендерге парыз!
 
Әл-Хәмдул Иллаһ-ир-Раббил ғ’ааләмиин.
Барлық Ғалам Иесіне мақтау!
                                                                                                          Шайжан ұлы  Жағыпар қажы



 ҚОРҒАНСЫЗҒА ҚАСГӨЙ КӨП.

           

    «...Бұл кітапта (Құранда) 14 ғасыр бұрын түсірілген, бірақ қазіргі уақыттағы көптеген ғылыми зерттеулердің нәтижесін 
тегіс және сол мағынада  қамтитын, аяттар бар. Менің дінімді өзгертуімнің (Исламды қабылдауымның) себебі осы болды. 
(Али Сельман Беруа, медицина докторы, Франция)

     «Кеше мен балгерге барып едім, ол: «Саған көз тиген», - деді. Менімен бірге барған құрбыма: «Сені біреу дұғалаған, дұғаны тез арада қайтармаса асқынып кетеді!», - деп оны шошытып қойды...»
     Құрметті оқырман, бүгінгі күні осындай әңгімені, ең болмаса бір рет, сіздің де құлағыңыз шалғанына менің еш күмәнім жоқ. Өйткені соңғы жылдары елімізде қара масадай құжынап кеткен балгер, емші – домшыға ең болмаса бір рет барып шықпаған әйел жоқ та шығар?! Және олардың қоятын диагноздарының төркінінің бір бірінен көп айырмашылығы жоқ: көз тиген, дұғаланған, қарғыс тиген, тұқымын қарғыс атқан (родовое проклятие), т.с., т.б.
     Сонда олардың осы айтып жүргендері шындық па, әлде жәй көзбояушылық па? 
     Өтірік болса елімізде, әсіресе әйелдер арасында, медицина мамандарының көбінесе қоршаған ортаның жайсыздығына (экологияның бұзылуына), неше түрілі қолайсыз жағдайларға (стрессовая ситуация) және тағы басқа түсініксіз себептерге сілтей салып, үстүрт қарап жүрген дерттердің саны неге күннен күнге көбейіп барады? Ал дерттерге шалдықтыратын сол жайсыздық пен жағдайлар өз әсерлерін еркектерге қарағанда, әйелдерге неге бәлен есе көп тигізеді? Бұл бірінші сауал.
     Мұқият көңіл қойып, нақты жауабын табуды қажет ететін екінші сауал: «Неліктен елімізде жаңа туған балалардың арасында ауру балалардың саны жылдан жылға  артып барады?» (Өткен жылы тірідей туылған 1000 баланың 323-ші іштен ауру болып туған. ( Казинформ)).
     Бұл мәселелер жайында ой толқытып, шамамыздан келгенше ізденіс жасауға түрткі болған - осыдан екі - үш жыл бұрын халқымызды біраз дүрліктірген «хиджаб» дауы болды. 
     Осы күнге шейін, көпшілікке түрпідей көрініп жүрген сол хиджаб заты, хиджаб түсінігі қалай және қандай себептен шыққанын анықтап көрейік.
     Хиджаб (араб.) сөзінің сөздік мағынасы – жамылтқы, ал шариғи мағнасы –  әйел адамның басынан аяғына дейін жауып тұратын киімі. Хиджаб - жәй ғана орамал емес, Шариғат үкіміне түгелдей сай келетін киім. Ол ұзын, кең, ерекше көзге түспейтін және дененің бітімі мен түрін көрсетпейтін, тығыз матадан тігілген болуы керек.
     Хиджабтың порымына келсек, жергілікті халықтың салт – дәстүріне қарай өзгерістер болуы мүмкін, бірақ, ғалымдардың бірегей талабына сай – хиджаб әйелдің жүзі мен қолдарының басынан басқа, бүкіл денесін жауып тұратын болуы керек. 
     Хиджабты тігетін матаның түр – түсіне, киімнің фасонына ешқандай   шектеу қойылмайды, тек қана Шариғат Үкіміне сай болуы шарт.
     Мұсылман әйелге хиджаб кию - міндет екенін дәлелдейтін Пайғамбары- мыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) әйелі ‘Айша анамыздан (оған Аллаһ разы болсын) жеткен хадис: «Бірде Әбу Бәкірдің (оған Аллаһ разы болсын) қызы Әсмә Аллаһтың Елшісіне денесі көрініп тұратын жұқа киім киіп келген. Сонда Пайғамбарымыз (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын): «Уә, Әсмә! Балиғат жасына келген қызға мынадан және мынадан басқаны көрсетуге болмайды», - деп, оған беті мен қолдарының бастарын көрсеткен».(Әбу Дәууд).
     Назар аударатын бір жағдай, Қасиетті Құран аяттарында және жоғарыда келтірілген  хадистердің біреуінде де әйел адам шәшін жапсын деген тікелей үкім келтірілмеген. Бірақ, іс жүзінде, Ислам ғұламаларының бәрі де әйелдің беті мен қолдарының басынан басқа жерлері түгел жабық болуын   ескерткен. Басқа тартқан орамал шәшті, құлақ пен кеудені жауып тұруы керек.
     Ханафи мазхабының кейбір ғалымдарының пікірі бойынша, әйелдің беті, қолдарының бастары және аяқтарының бастары ашық болуына рұқсат         етіледі.
     Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) дербес те атақты үзеңгілесі, Араб Халифатының, Әбу Бәкірден (оған Аллаһ разы болсын) кейін болған екінші Халифы, ‘Умар ибн әл-Хаттааб әл-Фәрук (оған Аллаһ разы болсын): «... Және мен: «Уә, Аллаһтың Елшісі, саған ізгілер де, фасықтар (күнәһәрлар) да келіп жүреді. Сондықтан мұсылмандардың аналарына (Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) әйелдері)) (бөгде адамдармен) шымылдық ішінен сөйлесуді бұйырсаң (жақсы болар еді)», - дегеннен кейін Аллаһ «Кедергі» турасында аят түсірді», - деген.
     Құран: (мағынасы) 1. «Уә, Пайғамбар! Өзіңнің әйелдеріңе, және  қыздарыңа, және иман келтіргендердің әйелдеріне айт: олар үстеріне жамылған жамылтқыларын мұқият қапсырсын. Оларды танып қойғаннан (гөрі) осы дұрыс; және олар қорлыққа душар болмайды. Аллаһ – Кешірімшіл, Рақымшыл!» («әл-Ахзаб» сүресі,59 аят);
    2. «...Және иман келтіргендерге (әйелдерге) айт, олар көздерін төмен салсын (кісіге тік қарамасын); және ұятты жерлерін жауып жүрсін. Денелерінің сұлу мүшелерін кісі көзіне түсірмесін, ...және жамылтқыларын кеудедегі (киімдерінің) қиығына  жапсын, әшекейлерін көрсетпесін..» («Нұр» сүресі,31 аят).
     Енді‘Умар ибн әл-Хаттаабтың (оған Аллаһ разы болсын) жоғарғыда келтірілген сөздерінің мағынасын саралап көрейік.
   Бізге жеткен деректерден білетініміз - Мұхаммад Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) үйі мешітпен бір шатырдың   астында болған және Ол әрқашан қалың жұрт ортасында Өзінің басшылық және пайғамбарлық міндеттерін атқарған. Сондықтан, Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) әйелдері әрдайым келіп - кетіп жатқан жұрт көзіне түсіпеуі, әлде - кіммен тілдеспеуі мүмкін емес еді. Бұны жақсы білетін, Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) қасында жүрген ‘Умар ибн әл-Хаттааб (оған Аллаһ разы болсын), көптің арасында жақсының да, жаманның да, ақ ниеттінің де, арам пиғылдының да боларын және ондай адамдардың қорғансыз әйелдерге зияны тиетін мүмкіншілігінен қауіптеніп Пайғамбарымызға (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) осындай ұсыныс жасаған.
     Және бір байқайтын жағдай, ‘Умар ибн әл-Хаттааб (оған Аллаһ разы болсын) Пайғамбарымызға (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) әйелдеріне жұртпен кездесіп, тілдесуге тыйым салуды емес, олардың бөгде адамдардың көздеріне түспеуін айтқан. Яғни, ‘Умар ибн әл-Хаттааб (оған Аллаһ разы болсын) Пайғамбарымызға (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын)  әйелдерінің сұқ көзден сақтануын меңзеген.
     Сонда ‘Умар ибн әл-Хаттааб (оған Аллаһ разы болсын) оларға әлде - кімнің көзі тиюнен қауіптенгені ғой? Мұсылмандар ол кезде «көз тию» дегенге сенді ме екен?
     Бұл сұрақтарға жауап ретінде Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) сахабаларының басынан өткен бір оқиғаны мысал қылып келтірейік.
     Әбу Сәхл ибн Хунәйф ғусл құйыну (шомылу) үшін  киімін шешкен. Жанында тұрған Әмир ибн Рабиға оның аппақ, мүсіндей денесін көріп: «Күні бүгінге дейін, қыз денесіндей бұндай сұлу дене көрген жоқпын!», - дейді. Сол сәтте  Әбу Сәхл тұла бойы ауырлап бара жатқанын сезініп, ол жерден    кетеді да, барып жатып қалады. «Әбу Сәхл ауырып, басын көтере алмай жатыр», - деген хабар Пайғамбарымызға (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) жеткенде, Ол: «Сендер біреуден күдіктенесіңдер ме?», - деп сұрайды. Сахабалар: «Әмир ибн Рабиғадан», - дейді.  Пайғамбарымыз (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) Аллаһқа Әбу Сәхл үшін дұға оқып, Әмир ибн Рабиғаға кейіп: «Неге сендердің біреуің өз бауырын өлтірмек? Әлде сен Аллаһтан жарлықау тілеген жоқсың ба? Әмирге айтыңдар: «Ол толық дәрет алсын!», - деген. 
     Әмир ыдысқа бетін, қолын шынтағына дейін, аяғын тобыққа дейін, изарының (белден төмен киетін іш киім) ішкі жағын және көзін сумен жуды. Сол сумен Әбу Сәхл толық дәрет алғаннан кейін дертінен айыққан.
     Хадистер: Мұхаммад Пайғамбарымыз (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) айтқан: 
1. « Көз тию – ол ақиқат».(Әбу Хурайра) ;
2. «Аллаһтан көз тиюден пана сұраңдар. Әлбетте көз тию – ол шындық» (‘Аиша);
3. «Көз тию адамды көрге түсіреді, түйені қазанға түсіреді». (Джәбир).
     Ибн Касир айтқан: «Көз тию және көз тиюдің залалы Аллаһтың әмірі бойынша - ақиқат»;
     Ибн Хаджар айтқан: «Көз тиюдің шындығы - жаман пиғыл араласқан, қызыға қарау. Сонда көз түскен кісіге залал болар».
      «Ислам дінінің ғылыми ізденістерінің негізі – барлық тіршілік, жиілігі  жарықтың тербелісінен жоғары, біздің көзімізге көрінбейтін, сезілмейтін эфир болымысты қасиетке ие», - деп түсінік береді. Бұл болымыс, жиналған энергиясымен адам денесінен нерв жүйесі арқылы шығып, маңайындағыларға олардың есту, көру қабілеттерімен және іштен шыққан бөлінділер арқылы әсер етеді. Ал, біздің бес сезім жүйемізде жылу шәшу жолына әсер ететін электр энергиясы бар. Олар күннің нұры сияқты, кездескен заттың бәріне өтіп кетеді. Сондықтан Пайғамбарымыздың (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) көз тигенге, көзін тигізген кісінің толық дәрет алған суымен дәрет алуды бұйыруы -  оның денесіне өтіп кеткен зиянды энергияны шығарып, тәніндегі тепе - теңдікті қайтару. (доктор Рауф Абид).
     «Магнетикалық көзқарас» деп аталатын көз тигізу процессінің күші  ғылыми түрде дәлелін тауып отыр. Бұл түсініктің мағынасы – адамға көз арқылы өте күшті рухани әсер ету. 
     Мысалы, сіз театрда, немесе басқа бір жерде, өзіңіздің көзқарасыңыздың күші мен шынайылығын көңіліңізге алып, алдыңызда отырған адамның   желке тұсына қадала қарасаңыз, шамалы уақыттан кейін ол адамның артына бұрылып сіз отырған жаққа қарағанын көресіз. Бұл тәжрибені басқа жерлерде  де жасап көрсеңіз, нәтижесі жоғарыда айтылғандай болады. Және, байқасаңыз, сіздің ондай көзқарасыңыз еркектерге қарағанда, әйелдерге күштірек әсер етеді. Себебі, рухани әсерге әйелдер бейімдеу болады. Ал, егерде бұл тәжрибені өз таныстарыңызға жасап көрсеңіз, нәтижесі одан да жоғары болар. Яғни, көз салар адам туралы хабарыңыз неғұрлым мол болса, соғұрлым оған сіздің рухани әсеріңіз  күштірек болады». (Вильям Фолкер).
    Ғалымдардың осы келтіріп отырған түсінігі бойынша:«Хиджаб - неше түрлі залалды сәулелер мен көз тиюден сақтанудың ең қарапайым түрі». Демек, хиджаб - әйел адамның көз тию залалынан ең бірінші қорғаны.
    Аллаһ Тағаладан Қасиетті Құран аяттарының біразы Пайғамбарымызға (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) мұсылман қаумының өмірінде туындаған маңызды бір мәселелерге, оқиғаларға қатысты түсіп отырған.  Сондықтан, Аллаһ Тағаланың бір емес, бірнеше аяты арқылы әйел адамға сұқ көзден сақтануды бұйрық етуі -«хиджабтың» тек әйел адамның денсаулығына емес, бүкіл адамзаттың өміріне өте зор маңызы бар екенінің дәлелі болар. Өйткені әйелдің көз тиюден аман болуы - өз денсаулығы үшін ғана емес, оның құрсағында жатқан баланың аман - сау жетіліп, туылуының кепілі.
     Қасиетті Құранда 1400 жыл бұрын жазылған бұл ақиқат бүгінгі күні ғылыми дәлелдерін тауып отыр. Бірақ, өкінішке орай, Қасиетті Құран аяттарына, олардың ақиқаттығын дәлелдейтін жаңа ғылыми жетістіктерге көңіл бөліп, назар аударып жатқан жан елімізде неке - саяқ. Бәріміз баяғы, Кеңес заманында миымызға мықтап құйып тастаған, атеистік идеология құрсауынан шыға алмай, дін ілімінен мақұрым, су қараңғы жағдайда, діни наным мен ұстанымдарды бұрынғылардың надандығына жатқызып, әйелдеріміздің, қыздарымыздың, тіпті іште жатқан сәбилеріміздің де ауыр дертке, қайғы – қасіретке ұшырауына себепкер болып жүрміз. Осы жауапсыз көзқарасымыздың  нәтижесі – дауасы жоқ дертке шалдыққан жап – жас қыз – келіншектеріміз, іштен тумай жатып мүгедек болған сәбилеріміз екенін түсінетін мезгіл жетті.
   Сондықтан, бірінші кезекте,өзінің нәзік болымысын жалған дүниенің алдамшы қызығы мен қызылының құрбаны қылып, Аллаһтың мейірімі мен қамқорлығынан бас тартып, қорғансыз тәнін қатерлі қауып – сұқкөздерге паш етіп жүрген әйел затының: «Қорғансызға қасгөй көп!», - деген нақыл сөзге көңіл бөлігені абзал.  

Әл-Хәмдул Иллаһ-ир-Раббил ғ’ааләмин.
                                                                                    Барлық Ғалам Иесіне мақтау!                                                                                    
                                                                                                    Шайжан ұлы  Жағыпар қажы.