«Ағайын жат болады алыс болса.
Жат та жақын болады таныс болса.
Сонда да бауыр шіркін шыдамайды
Ұрандап шығатұғын намыс болса».
(Бүгінгі ұрпақтың Отан сүйгіш қасиеттері, әдеби шығармалары)
«Отанымды, ел-жұртымды жырлайын,
Тыным таппай, ертелі-кеш, күн сайын.
Сайрашы сен, сайра шіркін, қызыл тіл,
Ағызшы сен жан тебірентер сөз майын!»
(Ж. Шайжан ұлы)
ҚҰН
(поэмадан үзінді).
Ел қонысы.
Жалпақ жер Сарыарқаның даласында,
Қазақтың қоныс болған баласына.
Арғынның бір руы, Тағышы елі,
Қонысы – Күйік көлі жағасында.
Сай – сала сусындатқан әрбір жақтан,
Жайқалған көк құрағы орап жатқан.
Шәй көйлек, көк пұлыштан шапан киген,
Ұқсайды қыз – қырқынға үкі таққан.
Ортада көк айнадай айдын суы,
Есепсіз мекендеген қаз бен қуы.
Әндеткен әр түрлі әнмен көп құс даусы,
Секілді музыканың жағымды үні.
Әупілдек, көтерем деп, көлді көкке,
(Десеңші, әлін бімес, қандай кеппе?!).
Қарасы жұдырықтай осы құсқа,
Дауысы көк жаңғыртқан, қандай өкпе?
Шыбжыңдап, қайта ұшып, қайта қонып,
Құдайға тауқұдырет жалынуда.
Тәубешіл, өздерінше сопы болып.
Шағала, ың – жың болып, әнге басып,
Ойнайды, бірі қуып, бірі қашып.
Ала үйрек, қоңыр үйрек, шүрегейлер,
Ұшуда, атқан оқтай сусылдасып.
Көкқұтан балық аулап, көлге төніп,
Күнұзын тамақ үшін шыдап – төзіп.
Бақылдап көлбақалар көл шетінде,
Олар жүр өз өмірін қызық көріп.
Қырында мыңғыраған төрт түлік мал.
Өспейді шөл далаға бір шыбық тал.
Егіннен кәсібі жоқ сондай елге,
Малы үшін жалпақ дала болама тар?
Қар еріп, жердің беті ала шұбар,
Қыстаудан ел жотаға көшіп шығар.
Әлі де тоң жібімей жатқан мезгіл,
Уқалап аяқ – қолын отқа тығар.
Сүйген ғой кең даланы қазақ елі,
Оларға бәрі қызық: суы, шөлі.
Қызықты – қызғылықты көңіл ашар,
Бұлағы, жарқыраған өзен – көлі.
Май туа құлпырады жердің беті,
Кілемдей түрлі – түсті, жоқ бір шеті.
Ауасы, жұпар шашып мұрын жарған,
Шипа боп жазылады бойдың дерті.
Бұл кезде жайлау жаққа ел көшеді,
Қарттары ауылдардың: «Әу!», - деседі.
Тек қана «жайлау» - деген сөз болғанда,
Жүрекке жылу кіріп, бой өседі.
Жайлауы көп рудың Қызбел тауы,
Көрініс Қызбел көркі – көздің жауы.
Жайлауға қуанышпен аттанады
Халықтың көзі тірі ауру – сауы.
Тау емес, турасында, Қызбел – адыр,
Атаған оны тау деп, тұтып қадыр.
Қабағы – аспанға атқан мөлдір бұлақ,
Бір жұтсаң – рахат табар адам жаны.
Қызбелдің қоңыржайлы ауасы бар,
Ауаның мал мен жанға дауасы бар.
Өсімдік түрі толы неше алуан,
Өзгеше басқа жерден, даласы бар.
Қызбелдің тарихы да, сыры да бар,
Ол жөнінде ақындардың жыры да бар.
Үйгендей қолмен адам, қара тастар,
Көргенде, қызығарлық түрі де бар.
Дейтін бір тастан салған - Мықтың үйі,
Ұқсайды киіз үйге қалау күйі.
Кейінгі ұрпақтарға тарих болып,
Ескерткіш, екі жастың тартқан сыйы.
Мық, бірде, сүйген қызын алып қашқан,
Қосылып қуанышы көңілі тасқан.
Тұруға уақытша баспана ғып,
Қалапты сонда үйді қара тастан.
Заманы феодалдық, ескілердің,
Кесірін тигізді ғой, сол шірік күн.
Сатылып, мал орнына, қыз балалар,
Секілді хайуаны төрт түліктің.
Қуғыншы қыз бен Мықты іздеп тапты,
Олардың арам жолы болып сәтті.
Бөлінген денелері бөлек – бөлек,
Қызбелдің әр жерінде шіріп жатты.
Тарихта сол заманның заты қалған,
Жырлаған ақындардың аты қалған.
Қыз емшек, Қызбел менен Тоңқайма – деп,
Тасталған қыз мүшесі аты қалған.
Бұл - тарих, ертегі емес, аңыз емес,
Әділсіз заманды айту – намыс емес.
Оқушы кешірімді, ғафу етсін,
Қылғанға ел қонысын аздап кеңес.
(Кәкімбек Мұхамеджанов. «Ұрпаққа қалдырған мұра» кітәбі)
Сайрашы сен, сайра шіркін, қызыл тіл,
Ағызшы сен жан тебірентер сөз майын!»
(Ж. Шайжан ұлы)
ҚҰН
(поэмадан үзінді).
Ел қонысы.
Жалпақ жер Сарыарқаның даласында,
Қазақтың қоныс болған баласына.
Арғынның бір руы, Тағышы елі,
Қонысы – Күйік көлі жағасында.
Сай – сала сусындатқан әрбір жақтан,
Жайқалған көк құрағы орап жатқан.
Шәй көйлек, көк пұлыштан шапан киген,
Ұқсайды қыз – қырқынға үкі таққан.
Ортада көк айнадай айдын суы,
Есепсіз мекендеген қаз бен қуы.
Әндеткен әр түрлі әнмен көп құс даусы,
Секілді музыканың жағымды үні.
Әупілдек, көтерем деп, көлді көкке,
(Десеңші, әлін бімес, қандай кеппе?!).
Қарасы жұдырықтай осы құсқа,
Дауысы көк жаңғыртқан, қандай өкпе?
Шыбжыңдап, қайта ұшып, қайта қонып,
Құдайға тауқұдырет жалынуда.
Тәубешіл, өздерінше сопы болып.
Шағала, ың – жың болып, әнге басып,
Ойнайды, бірі қуып, бірі қашып.
Ала үйрек, қоңыр үйрек, шүрегейлер,
Ұшуда, атқан оқтай сусылдасып.
Көкқұтан балық аулап, көлге төніп,
Күнұзын тамақ үшін шыдап – төзіп.
Бақылдап көлбақалар көл шетінде,
Олар жүр өз өмірін қызық көріп.
Қырында мыңғыраған төрт түлік мал.
Өспейді шөл далаға бір шыбық тал.
Егіннен кәсібі жоқ сондай елге,
Малы үшін жалпақ дала болама тар?
Қар еріп, жердің беті ала шұбар,
Қыстаудан ел жотаға көшіп шығар.
Әлі де тоң жібімей жатқан мезгіл,
Уқалап аяқ – қолын отқа тығар.
Сүйген ғой кең даланы қазақ елі,
Оларға бәрі қызық: суы, шөлі.
Қызықты – қызғылықты көңіл ашар,
Бұлағы, жарқыраған өзен – көлі.
Май туа құлпырады жердің беті,
Кілемдей түрлі – түсті, жоқ бір шеті.
Ауасы, жұпар шашып мұрын жарған,
Шипа боп жазылады бойдың дерті.
Бұл кезде жайлау жаққа ел көшеді,
Қарттары ауылдардың: «Әу!», - деседі.
Тек қана «жайлау» - деген сөз болғанда,
Жүрекке жылу кіріп, бой өседі.
Жайлауы көп рудың Қызбел тауы,
Көрініс Қызбел көркі – көздің жауы.
Жайлауға қуанышпен аттанады
Халықтың көзі тірі ауру – сауы.
Тау емес, турасында, Қызбел – адыр,
Атаған оны тау деп, тұтып қадыр.
Қабағы – аспанға атқан мөлдір бұлақ,
Бір жұтсаң – рахат табар адам жаны.
Қызбелдің қоңыржайлы ауасы бар,
Ауаның мал мен жанға дауасы бар.
Өсімдік түрі толы неше алуан,
Өзгеше басқа жерден, даласы бар.
Қызбелдің тарихы да, сыры да бар,
Ол жөнінде ақындардың жыры да бар.
Үйгендей қолмен адам, қара тастар,
Көргенде, қызығарлық түрі де бар.
Дейтін бір тастан салған - Мықтың үйі,
Ұқсайды киіз үйге қалау күйі.
Кейінгі ұрпақтарға тарих болып,
Ескерткіш, екі жастың тартқан сыйы.
Мық, бірде, сүйген қызын алып қашқан,
Қосылып қуанышы көңілі тасқан.
Тұруға уақытша баспана ғып,
Қалапты сонда үйді қара тастан.
Заманы феодалдық, ескілердің,
Кесірін тигізді ғой, сол шірік күн.
Сатылып, мал орнына, қыз балалар,
Секілді хайуаны төрт түліктің.
Қуғыншы қыз бен Мықты іздеп тапты,
Олардың арам жолы болып сәтті.
Бөлінген денелері бөлек – бөлек,
Қызбелдің әр жерінде шіріп жатты.
Тарихта сол заманның заты қалған,
Жырлаған ақындардың аты қалған.
Қыз емшек, Қызбел менен Тоңқайма – деп,
Тасталған қыз мүшесі аты қалған.
Бұл - тарих, ертегі емес, аңыз емес,
Әділсіз заманды айту – намыс емес.
Оқушы кешірімді, ғафу етсін,
Қылғанға ел қонысын аздап кеңес.
(Кәкімбек Мұхамеджанов. «Ұрпаққа қалдырған мұра» кітәбі)
Құрметті бауырлар! Отанымыз, халқымыз, еліміздің бас қаласы - Астанамыз - туралы өз тілімізде сан - алуан өлеңдер мен әндер толып жатыр. Ал, ұлтаралық орыс тілінде жазылған шығармалар, өкінішке орай, неке - саяқ. Сондықтан, ана тілімізге шорқақ кейбір бауырларымызға және орыс тілінде сөйлейтін басқа ұлттар өкілідеріне біздің Отанымызға, халқымызға деген махаббатымызды, Астанамызға деген сүйіспеншілігімізді және олардың біз мақтан етер қадір - қасиеттері мен әсемдіктерін сол қауымға түсінікті тіліде жеткізгеннің әбестігі болмас деп, сайтымызға орыс тілінде шығарылған үш өлең кіргізіп отырмыз.
«МОЙ КАЗАХСТАН »
1. Солнца диск золотой
Над моею страной.
На нивах плотной стеной
Зреет колос золотой.
Слава героев степных
Не померкнет в веках!
Верен чести своей
Твой сын, Отчизна, казах!
Припев:
Край мой родной, край мой степной.
Я – твой цветок, цвет полевой.
Я – твоя песня о счастии и жизни.
Славься вовеки, славься, Отчизна!
2. Ширь просторов твоих
В путь зовут молодых!
Дней, грядущих, рассвет –
Вестник новых побед!
Одна большая семья
Народов, вольных, страна.
Колыбель счастья и добра –
Это Родина моя!
Припев тот же.
Ж. Шайжанов.
Целиноград, мамыр 1973 ж..
«ДОБРОТА»
1. Издавна гостеприимством славится
Мой славный, добрый народ.
Казаху не успеешь представиться,
Он уже в гости зовёт!
2. Дома угостит чаем душистым,
А за ним он подаст бесбармак.
Хочет отдохнуть? В постели пушистой
Спи безмятежно, конак!
3. Если тебе, в океане житейском,
Случится тонуть у всех на глазах,
На помощь придёт не апостол библейский,
А простой, добрый казах.
4. Вместе с молоком материнским
Вспоен казах добротой!
Сколько свершил он подвигов геройских,
Друга прикрывая собой!
5. Люди твердят гласом единым,
Что мир спасёт красота!
Сколько жизней в лихую годину
Народа моего спасла доброта?!
6. Народы Кавказа, корейцы,
Прибалты и Поволжья немцы,
Помните, как жестоко и слепо,
Высланы вы были в казахские степи?
7. Как вас со станции в лютый мороз,
Казах на лошадке к себе привёз?
Не изгоями, а гостями он принял вас в дом
И поделился хлеба последним куском!
8. Много воды с тех пор утекло.
Забыты невзгоды, повержено зло.
В царстве братства и дружбы страна,
Истоки тому – казаха доброта!
Ж. Шайжанов.
Науырзым, желтоқсан 1971ж., Қостанай, сәуір 2015 ж..
«АСТАНА»
1. На просторах степных
Расцветают города.
Только ты среди них,
Как манящая звезда!
Припев: Город мой степной,
Ты навеки со мной.
Наша гордость, краса,
Стольный град, Астана.
2. Пусть говорят: «Не велик»,
Кто не знает тебя.
Но мне дорог твой лик,
Степное дитя!
Припев тот же
«ДОБРОТА»
1. Издавна гостеприимством славится
Мой славный, добрый народ.
Казаху не успеешь представиться,
Он уже в гости зовёт!
2. Дома угостит чаем душистым,
А за ним он подаст бесбармак.
Хочет отдохнуть? В постели пушистой
Спи безмятежно, конак!
3. Если тебе, в океане житейском,
Случится тонуть у всех на глазах,
На помощь придёт не апостол библейский,
А простой, добрый казах.
4. Вместе с молоком материнским
Вспоен казах добротой!
Сколько свершил он подвигов геройских,
Друга прикрывая собой!
5. Люди твердят гласом единым,
Что мир спасёт красота!
Сколько жизней в лихую годину
Народа моего спасла доброта?!
6. Народы Кавказа, корейцы,
Прибалты и Поволжья немцы,
Помните, как жестоко и слепо,
Высланы вы были в казахские степи?
7. Как вас со станции в лютый мороз,
Казах на лошадке к себе привёз?
Не изгоями, а гостями он принял вас в дом
И поделился хлеба последним куском!
8. Много воды с тех пор утекло.
Забыты невзгоды, повержено зло.
В царстве братства и дружбы страна,
Истоки тому – казаха доброта!
Ж. Шайжанов.
Науырзым, желтоқсан 1971ж., Қостанай, сәуір 2015 ж..
«АСТАНА»
1. На просторах степных
Расцветают города.
Только ты среди них,
Как манящая звезда!
Припев: Город мой степной,
Ты навеки со мной.
Наша гордость, краса,
Стольный град, Астана.
2. Пусть говорят: «Не велик»,
Кто не знает тебя.
Но мне дорог твой лик,
Степное дитя!
Припев тот же
3. Рвётся ввысь, в небеса
Память древних былин,
Символ твой, Астана, Байтерек, исполин!
Припев тот же
Ж. Шайжанов.
Қостанай, шілде 2008 ж..
Ж. Шайжанов.
Қостанай, шілде 2008 ж..